Giga-blikvanger naast A4
Geschreven door Angelique Mulders | AD Haagsche Courant
Dit artikel is overgenomen uit AD Haagsche Courant (publicatiedatum: 30-11-2017)
De voortgang van het grootste nieuwbouw-project van Nederland is iedere dag perfect te bewonderen vanaf de A4 ter hoogte van de Rijswijkse Plaspoelpolder. Perfect, want de forenzende mens staat daar dagelijks behoorlijk vast. Alle tijd dus om rustig te bestuderen wat men daar op dat bedrijventerrein uitspookt.
De lijdzaam wachtende verkeersdeelnemers zullen zich vast en zeker wel eens hebben afgevraagd wanneer het project, dat de nieuwe huisvesting wordt van het Europees Octrooibureau, eindelijk klaar is. Woordvoerder Rainer Osterwalder van het bureau weet desgevraagd te vertellen dat het personeel vanaf juni volgend jaar vanuit de glazen blikvanger aan de slag gaat.
Daarna wordt begonnen met de ontmanteling van de huidige hoofdbehuizing; de 86 meter hoge betonnen toren pal naast de 107 meter tellende nieuwe kolos. De echte start van de sloop verwacht projectdirecteur Michel Hoogendoorn van het verantwoordelijke bouwconsortium in het derde kwartaal van het komende jaar. Voor die klus is ongeveer een jaar uitgetrokken. De laatste fase van het project is de landschapsinrichting: zo komt er om de nieuwe hoogbouw een gigantische vijver. De landschapsinrichting dient in het eerste kwartaal van 2020 te worden afgerond.
In juni 2014 legden premier Mark Rutte, de Franse architect Jean Nouvel (recent werd het door hem ontworpen Louvre in Abu Dhabi geopend), Diederik Dam van het Amsterdamse Dam& Partners Architecten, octrooibureau-president Benoît Battistelli en Ton Vaags namens het bouwbedrijf J.P. van Eesteren en Croonwolter&dros de eerste steen. Drie jaar later werd het hoogste punt bereikt van dit nieuwe kantoor van de Nederlandse vestiging van het European Patent Office (EPO).
Het EPO zit al sinds de jaren '70 in de Plaspoelpolder, ingeklemd tussen de rijksweg en de Veraartlaan. Het EPO, met circa 2.800 medewerkers van ongeveer dertig verschillende nationaliteiten de grootste internationale instelling in Nederland, vond het enkele jaren geleden tijd voor een moderner gebouw. Maar niet voor verhuizen; het bedrijf is content in de Haagse regio. De nieuwe werkplek moest dus op dezelfde plek komen als waar het EPO al jaren vertoeft.
,,Bouwlogistiek is het een enorme opgave'', weet Michel Hoogendoorn. Hij is een van de drie verantwoordelijke directeuren voor het project 'New Main bv'. ,,De tijd is kort voor zo'n groot gebouw.'' Sinds vorig jaar herfst wordt er zelfs 24 uur per dag gewerkt. Alleen op zondag worden er minder uren gedraaid . ,,In Nederland is het in de utiliteitsbouw niet gebruikelijk om het klokje rond te werken. Dat maakt het niet goedkoper en het vergt serieuze gesprekken met mensen om langere tijd in nachtdiensten te gaan werken. Zeker ook omdat er een tekort is aan arbeidskrachten in deze sector; dat helpt niet mee om werknemers over te halen om 's nachts aan de slag te gaan.''
Nadat het gebouw op de juiste hoogte was gekomen, werd het goed managen van de logistieke stromen het belangrijkst. ,,De bouwlocatie is niet groot, daar moeten we altijd rekening mee houden. Het is zaak om zo slim mogelijk het juiste materiaal op ons werkterrein te krijgen om zo de boel af te bouwen en bijvoorbeeld verpakkingsafval vlot af te voeren. Een leverancier kan hier niet zo maar komen aanwaaien om spullen af te leveren onder het motto 'dan ligt het er maar vast'. Dat gaat volgens strak ingedeelde tijdvakken. 's Avonds en 's nachts worden de diverse etages voorzien van allerlei onderdelen en materialen voor de afbouw zoals plafond- of vloerplaten en tapijt. Overdag worden die dan verwerkt.
Voorzetgevels
De bouwers roemen de duurzaamheid van het project. Uiteraard - kun je zeggen, want vind nog maar eens een groot bouwproject waar het woord 'duurzaam(heid)' niet heel snel wordt genoemd. Toch kan projectdirecteur Hoogendoorn goed uitleggen wat er zo slim en duurzaam aan het complex is. ,,De lucht tussen de voorzetgevels en de 'gewone' ofwel thermische gevels wordt gebruikt voor verwarming en koeling'', begint de 42-jarige Rotterdammer. ,,In de zomer is relatief veel warmte in de omgeving aanwezig die eigenlijk in de winter pas nodig is. En andersom: 's winters is er veel koude die 's zomers goed gebruikt kan worden. Door opslag van warmte en koude in de bodem, meestal op zo'n 80 tot 200 meter diepte, onder het complex kunnen we vraag en aanbod op elkaar afstemmen. In de winter brengt een warmtepomp de opgepompte bodemwarmte verder op temperatuur voor het verwarmen van het gebouw. Het kantoor heeft geen radiatoren en wordt op temperatuur gehouden door een combinatie van klimaatplafonds en luchtbehandeling vanuit de vloer.''
Verder heeft het EPO-onderkomen zonnepanelen; de daarmee gewonnen energie wordt onder meer gebruikt voor de LED-verlichting in het kantoor. Het energieverbruik ligt volgens berekeningen dertig procent onder de norm van het Bouwbesluit.
Het bouwproject omvat overigens meer dan alleen de realisering van het glazen hoofdkantoor. Ook wordt The New Hinge gerealiseerd, een nieuw gebouw dat de schakel vormt tussen het bestaande Hinge-pand, een ouder EPO-kantoor en de nieuwe toren. Als alles is afgerond vertrekt het EPO uit de nabijgelegen huurkantoren Rijsvoort (Visseringlaan) en Le Croisé (Bordewijkstraat).
Het bouwproject kost het octrooibureau in totaal 205 miljoen euro. Veel geld, al denkt de top van het Rotterdamse bouw- en techniekbedrijf TBI daar waarschijnlijk iets anders over. 'Achteraf gezien hadden we tegen een hogere prijs moeten inschrijven', liet bestuursvoorzitter Daan Sperling zich in april in het Financieel Dagblad over deze klus ontvallen na wat tegenvallers.
Veel groen en veel water
Opvallend aan het nieuwe kantoor van het EPO is de grote hoeveelheid groen. Niet alleen zijn er tussen de gevels om de verdieping grote bakken met plantjes geplaatst, er zijn ook thematuinen. Op het dak is bijvoorbeeld de 'skygarden' bedacht met blauwgras en prachtriet plus vaste planten en bloemen. Op de derde verdieping is er een rockgarden en op de 26ste zijn twee meditatietuinen gepland. En in het nieuwe Hinge-gebouw is een heuse tropische tuin te vinden. De bestaande tuin op het EPO-terrein blijft gehandhaafd. Rond het nieuwe hoofdkantoor wordt nog een vijver met 4.000.000 liter water aangelegd. Deze is naar verwachting in het derde kwartaal van 2019 klaar
Wat is het octrooibureau?
Het Europees Octrooibureau (EOB) hanteert een uniforme procedure die de uitvindingen van uitvinders, onderzoekers en bedrijven beschermt in een markt van ongeveer 700 miljoen mensen. Het EOB heeft 38 ‘lidstaten’, dat zijn de 28 EU-landen plus landen als Noorwegen, Zwitserland en Turkije. Het is echter géén EU-instelling. Het octrooibureau heeft vijf vestigingen. München en Rijswijk hebben de grootste kantoren. In totaal werken bij alle vestigingen samen circa 7.000 mensen. Het merendeel is ingenieur of wetenschapper. Uit procedurevergoedingen en zogeheten instandhoudingstaken van gebruikers wordt het bureau gefinancierd. Het jaarlijkse budget is circa 2,2 miljard euro. Phillips was vorig jaar overigens het bedrijf dat de meeste octrooiaanvragen (2.568 stuks) deed.