Met materialenpaspoort bouwen aan de circulaire toekomst

Geschreven door Cas Heuvelmans (TerrierCom)

"In de nabije toekomst bouwen we smart cities voor smart citizens. Voor ons als aannemer betekent dit gebouwen zó slim ontwikkelen, engineeren én realiseren dat ze blijven passen bij de rol die van ze gevraagd wordt. Want die rollen wijzigen sneller dan de termijn waarvoor we tot nu toe bouwden." Aan het woord is Marco Peppel, directeur van J.P. van Eesteren. Het bouwbedrijf met de Rotterdamse mentaliteit is bekend van onder andere de Euromast, de Kuip en de Markthal. Maar ook van projecten  als  de renovatie van het Rijksmuseum, de duurzame renovatie en uitbreiding voor het kantoor van de Goede Doelen Loterijen en het nieuwe super duurzame hotel  QO Amsterdam. J.P. van Eesteren maakt als zelfstandig bedrijf deel uit van TBI, een van de belangrijkste techniek-, bouw- en infraconcerns in Nederland.

Marco Peppel (links) en Pablo van den Bosch (rechts) op de bouwlocatie van Triodos

J.P. van Eesteren is ook een van de aanjagers - ofwel Kennedy's - van Madaster, het platform voor het registreren en delen van het DNA van gebouwen. Door letterlijk vast te leggen welke onderdelen er in een gebouw gaan, ontstaat een materialenpaspoort met alle exacte eigen- schappen en specificaties van alle onderdelen. Madaster is het geesteskind van architect en visionair Thomas Rau. Samen met Pablo van den Bosch leidt Rau de Madaster Foundation die het platform beheert waarop aangesloten partijen gegevens delen. De twee vonden elkaar op het bouwproject voor het nieuwe kantoor voor Triodos Bank, een ontwerp van Rau dat J.P. van Eesteren bouwt in Driebergen in opdracht van JOIN (een joint venture van Triodos Bank en OVG Real Estate).

Digitale bouwstenen

"Na de tijd van de fysieke bouwstenen is dit het tijdperk van de digitale bouwstenen", vertelt Van den Bosch. "Moderne technologie stelt ons in staat een ongelooflijke schat aan informatie over gebouwen te verzamelen, vast te leggen en te delen. Maar technologie heeft ons meer gebracht: het inzicht dat onze natuurlijke hulpbronnen eindig zijn. ING heeft bijvoorbeeld voorgerekend dat we vier planeten Aarde nodig hebben, willen we het huidige tempo van consumeren volhouden. Dat betekent dat de hoeveelheid grondstoffen zo snel afneemt, dat we echt circulair moeten gaan werken: bouwen met al eens gebruikte grondstoffen. Dat kan, zo lang we vastleggen waarmee we nu bouwen; dat zijn namelijk de grondstoffen van de toekomst. Daarvoor is Madaster."

BIM als basis

"De mogelijkheid tot vastlegging is ontstaan met BIM", vertelt Peppel. "BIM is het Bouw Informatie Model, een op 3D-modellen gebaseerde methode voor het plannen, ontwerpen, bouwen en beheren van gebouwen en de complete technische infrastructuur. Vroeger legden we vast wat we bouwden, in blauwdrukken, later in 3D-renderings. Met BIM als tool leggen we, samen met alle betrokken partijen op een bouwproject, vast wat en hoe we bouwen. Madaster voegt daar een dimensie aan toe: waarmée bouwen we. In Madaster leggen we exact vast welke materialen we gebruiken bij een bouwproject: de hoeveelheid, afmetingen, specificaties van elk onderdeel. Van den Bosch: "Omdat het een cloud platform is, waarop partijen kunnen aansluiten, hoeft elke leverancier slechts eenmaal de specificaties van zijn producten in te voeren. Madaster zorgt voor de koppelingen zodat van geregistreerd vastgoed direct inzichtelijk en up-to-date is welke materialen zijn toegepast. Zo is altijd duidelijk welke grondstoffen een gebouw kan leveren zodra het einde van z'n levenscyclus is. Madaster geeft daarbij een compleet overzicht van de waarde die nog in een gebouw zit."

Remontabel kantoor Triodos Bank

Modulair bouwen

Nu al zorgen BIM en Madaster voor duurzamere en slimmere bouwmethoden. Peppel: "Compleet inzicht in wat exact gebouwd wordt en waar materialen vandaan komen, maakt het mogelijk veel efficiënter te produceren en personeel beter in te zetten. We bouwen nu al meer modulair en maken kant-en-klare onderdelen van gebouwen die we in elkaar zetten op de bouwplaats. Dat verlegt een groot deel van onze activiteit van de steeds drukkere binnenstedelijke gebieden - waar onze projecten nu vooral te vinden zijn - naar onze productie- locaties. En maakt dat personeel optimaal is in te zetten omdat we het werk nauwkeuriger kunnen plannen."

Technologie laat  rollen  veranderen

"Doordat steeds transparanter wordt wat er in een gebouw zit en hoe het wordt gebruikt, zullen we ook toegroeien naar andere afrekenmodellen", vertelt Van den Bosch. "Waarbij betalen naar gebruik de boventoon zal voeren. Dat zien we nu al gebeuren: er zijn kantoorgebouwen waar gebruikers betalen voor een hoeveelheid licht of verticale vervoersbewegingen, en niet voor een licht- of liftinstallatie." Peppel vervolgt: "Voor onze sector betekent die grotere rol van technologie ook dat we anders met elkaar gaan werken. Als bouwer waren we al gewend de regie te nemen op een project. Het schakelen tussen opdracht- gever en gebruiker enerzijds en alle partijen waarmee je samen een gebouw realiseert anderzijds: architecten, constructeurs, installateurs, onderaannemers, toeleveranciers, noem maar op. Bij circulair bouwen moeten deze 'traditionele partijen' accepteren dat ieders rol verandert. Het is niet langer een lineaire keten, maar een netwerk. Opdrachtgevers gaan denken vanuit toekomstige rollen van hun gebouw, architecten ontwerpen gebouwen die passen in meerdere scenario's. Als aannemer brengen wij onze bouwkundige kennis in en verbinden die met de expertise van opdrachtgever, architect en de technische partners."

Nieuwe kaders

Peppel vervolgt: "Circulair werken schept nieuwe kaders. Want de architect moet iets ontwerpen wat niet langer alleen esthetisch klopt, binnen het financiële plaatje past en functioneel is, maar ook voldoet aan onze veranderende norm om toekomstvast met materialen om te gaan. Een opdrachtgever moet onderzoeken welke functies zijn gebouw in de toekomst kan krijgen en daar een business case op baseren. En wij blijven gebouwen slimmer maken. De bouwer zorgt daarbij dat de toepassing van materiaal optimaal is afgestemd op beschikbare materialen nu en het hergebruik van materialen in de toekomst."

Stuur artikel door