European Patent Office (EPO), Rijswijk
In Rijswijk staat het nieuwe kantoor van de grootste internationale organisatie in Nederland, het European Patent Office (in het Nederlands: EOB - Europees Octrooi Bureau). Het 27 verdiepingen tellende kantoorgebouw is het resultaat van een integrale samenwerking tussen TBI-ondernemingen J.P. van Eesteren en Croonwolter&dros. De combinatie is in de bijzondere contractvorm UAV-gc verantwoordelijk voor zowel het ontwerp, de engineering als de realisatie. De nieuwbouw van 85.000 vierkante meter biedt ruimte voor 1.950 medewerkers in twee hoofdstructuren: New Main, het hoofdgebouw, en New Hinge, een lager gedeelte waarin onder andere het bedrijfsrestaurant, een atrium met binnentuin en hoorzittingskamers huizen.
Het hoofdgebouw van 150 meter lang kent een staalconstructie en heel veel glas, waardoor het gebouw boven het water lijkt zweven. Dit was de basis van het ontwerp van de gerenommeerde architectenbureaus Ateliers Jean Nouvel (Parijs) en Dam & Partners Architecten (Amsterdam). Vandaar dat ook dat het ontwerp voorziet in een grote waterpartij die het gebouw omringt. Daardoor lijkt de constructie te worden opgetild door de omgeving. Medewerkers en bezoekers lijken door ‘het water’ de entree van het nieuwe gebouw binnen te wandelen, doordat de entree lager is gesitueerd dan het wateroppervlak.
Staal & glas
Het nieuwe EPO-gebouw combineert eigentijdse architectuur met een moderne, geavanceerde infrastructuur. Volgens architect Diederik Dam is het de hoogste en dunste constructie in staal en glas in Europa. Het hoofdgebouw is opgetrokken uit meer dan 10.000 ton staal, waarmee het gebouw de grootste staalconstructie in deze kwaliteit van Nederland is. In totaal is 100.000 m2 glas toegepast in het gebouw.
Het bouwconsortium koos voor een staalconstructie vanwege het relatief lage gewicht, het modulaire karakter dat snel en relatief stil laat bouwen en de grotere flexibiliteit die het materiaal biedt bij de indeling van ruimtes. De zes hoofdframes van elk 52 ton die de ruggengraat vormen van de hoofdstructuur, zijn circa 107 meter hoog, 156 meter lang en 24,7 meter breed van buitengevel tot buitengevel.
Het gebouw kent een unieke dubbelwandige gevel met een onderlinge afstand van 8 meter. In totaal zijn 960 glaselementen toegepast in de gevel. Deze buitengevel blokkeert wind en regen en laat een binnentuin ontstaan die zorgt voor natuurlijke ventilatie. Aan de noordzijde is vooral de reflectie van de watermassa op de gevel zichtbaar. Daglicht dat door het water wordt geflecteerd, wordt via de gevel opgevangen en gedoseerd doorgelaten.
Duurzaamheidsnormen
Voor warmte en koeling maakt het kantoor gebruik van warmte- en koudeopslag in de bodem met warmtepompen. De EPC-waarde ligt daarmee op circa 30% onder de normen van het Bouwbesluit. Door de integrale samenwerking tussen J.P. van Eesteren en Croonwolter&dros hebben innovaties ruim baan gekregen, onder meer in klimaatbeheersing, verlichting, akoestiek en energieverbruik. Al die maatregelen hebben ertoe geleid dat het nieuwe gebouw voldoet aan de internationale duurzaamheidsnormen BREEAM en BNB. Hiertoe staat op het dak van EPO een indrukwekkend aantal zonnepanelen, maakt het gebouw gebruik van natuurlijke ventilatie en wordt hemelwater opgevangen voor het doorspoelen van toiletten en de irrigatie in de binnentuin. Het gebouw maakt verder optimaal gebruik van daglicht. Daarnaast bespaart de toegepaste LED-verlichting circa 430.000 kilowattuur in vergelijking tot conventionele verlichting.
Flexibiliteit van het gebouw is een van de speerpunten geweest. Alle installaties van het gebouw zijn geïntegreerd in het gecombineerde vloer/plafondsysteem, zodat ruimtes flexibel kunnen worden ingevuld. Ook is dit dé manier om meer verdiepingen en werkplekken te realiseren binnen de maximale bouwhoogte en binnen een dergelijk slank ontwerp.
Elke verdieping van het EPO-kantoor bestaat uit circa 80 individuele kantoren, een grotere meeting room, een videoconferentieruimte, twee pantry’s, twee bibliotheken en twee grotere ruimten voor teamwork. Daarbij streeft de EPO-organisatie ernaar zijn medewerkers met de nieuwste techniek te laten werken, waardoor de technische infrastructuur is samengesteld volgens de laatste standaarden.
Logistieke uitdaging
Omdat het nieuwe gebouw is verrezen direct aangrenzend aan het oude EPO-kantoor en ook de rest van de kavel weinig ruimte bood voor een grote bouwplaats, is tijdens de bouw veel gebruikgemaakt van prefab. Aan de hand van het BIM-model zijn prefab-modules ontwikkeld die kant-en-klaar zijn aangeleverd en op locatie zijn geassembleerd. Om daarbij het hoofd te kunnen bieden aan de grote hoeveelheid materialen die moest worden aangevoerd, heeft de bouwcombinatie gewerkt met een geavanceerd ticketingsysteem voor een soepele doorvoer van bouwverkeer.
